Philippine E-Journals

Pagsusuri ng mga Salitang Kapampangan mula sa Arte dela Lengua Pampanga ni Fray Diego Bergaño na may Kaugnayan sa Pagkain

Jennifer Espada

Discipline: sociology, social policy and anthropology

 

Abstract:

Mula sa Lost and Found in Translation 18th century critics called Bergaño’s dictionary “a work of art”sa artikulo ni Robert (Robby) P. Tangtingco, ang unang napansin nila ay maraming diyalekto o wikain ang mga Pilipino. Isa sa mga ipinadala nila ay si Fray Diego Bergaño sa Pilipinas. Naiatas siya na madistino sa lugar ng Pampanga kaya dito siya nakabuo ng dikyunaryong Kapampangan na may pamagat na “Arte dela Lengua Pampanga”. Mula sa diksyunaryong ito kinalap ng mananaliksik ang mga salitang may kaugnayan sa pagkain dahil kilala ang mga Kapampangan sa pamamagitan ng PAGKAING masarap. Kinuha rin mismo sa diksyunaryo ang katumbas na kahulugan sa wikang Ingles at hinanap din sa iba’t ibang diksyunaryo ang katumbas na salita sa wikang Filipino. Dahil sa mabilis na pagbabago ng panahon tungo sa modernisasyon, unti-unti nang nawawala o nakakalimutan ang sariling atin lalo na ang wika. Kaya sinunod ng mananaliksik ang mga hakbangin upang maisagawa ang pag-aaral nang mabuti. Una, inisa-isa ang mga salita mula sa dikyunaryo ni Bergaño upang makalap ang mga salitang may kaugnayan sa pagkain. Ikalawa, isinaayos ang mga salita ayon sa mga sumusunod na kategorya; bigas/butil, isda/ lamang dagat, mga nakakaing hayop/insekto, prutas/gulay, herbs/pampalasa, mga kagamitan sa pagluluto, paraan ng pagluluto/paghahanda sa pagkain, mga pagkain sa Pampanga, at mga terminolohiya na may kaugnayan sa pagkain. Ikatlo, pumili ng anim (6) na responde ang mananaliksik mula sa Pampanga at kinapanayam sa pamamagitan ng Zoom Meeting upang itanong sa kanila ang mga salitang may kaugnayan sa pagkain sa paraang pagpaparinig muli sa kanila ng mga salita, inalam ng mananaliksik kung ito ay ginagamit pa rin sa kasalukuyan o hindi na tuluyang naririnig. Pagkatapos makakuha ng datos, sinuri muli ng mananaliksik ang dahilan kung alin sa mga salitang ito ang naririnig pa at hindi na naririnig.